Cùng suy gẫm, trong im lặng, nhân mùa 30-4

Vô danh  

Mỗi người Việt Nam chúng ta đều có một 30-4-1975.

Biết bao nhiêu kinh nghiệm riêng tư, hồi ký đã được viết ra, biết bao nhiêu sử liệu đã được bạch hóa, kèm với những phân tích nhận định nặng tính chia chẻ phần mớ, có khi đầy thiên kiến và chấp chứa hận thù (!!!)

Phân nửa của gần 80 triệu dân Việt Nam ngày nay, và của khoảng 6 tỷ dân trên thế giới, sinh ra sau 1975. Tại sao đối với những người này Việt Nam vẫn được trình bày như một nước chiến tranh và dân tộc Việt Nam như một khối thù hận ?

Hãy cùng nhau im lặng để trầm mặc cái lý và cái phi lý của sự kiện vừa nêu.

Và xin gom nơi nay (không bình luận) một số đoạn trích từ các bài viết đăng trong các sách và các báo trong và ngoài nước, để độc giả suy gẫm. (Bài này tôi không viết gì cả nên xin miễn đề tên).

I.- Trích từ bài Gặp Tướng Ngô Quang Trưởng lần cuối cùng tại BTL QĐI (Đà Nẵng), của Lê Đình Cai, đăng trên Nhật Báo Người Việt (Cali, Hoa Kỳ) số 5988-5989, ngày 30-4 và 1-5/2002.

[...] Bây giờ sau hơn 1/4 thế kỷ, đọc lại lời trần tình của Trung tướng trên báo chí mới hay rằng việc bỏ Huế và Quân đoàn I cũng như mất Cao nguyên (Vùng II) đã được Tổng thống Thiệu quyết định và thông báo cho tướng Trưởng ngày 13-3-75 khi ông được TT Thiệu triệu tập về Dinh Độc Lập.

Xin hãy nghe Tướng Trưởng kể lại :

“Ngày 13-03-1975, tôi được lệnh vào Sài Gòn họp, tôi vào đến Sài Gòn nhưng với sự ngạc nhiên là chỉ có mình tôi vào gặp Tổng thống và Thủ tướng (Trần Thiện Khiêm) mà thôi. Ngoài tôi ra, không có ai khác. Thường lệ, khi được lệnh về Sài Gòn họp thì đều có đầy đủ mặt các vị tư lệnh quân đoàn và tư lệnh các quân binh chủng khác. Lần này, thì chỉ có một mình tôi thôi. Tôi thắc mắc lo lắng. Nhưng khi Tổng thống Thiệu cho biết ý định của ông là phải rút bỏ Quân đoàn I ngay hôm nay thì tôi mới vỡ lẽ, cay đắng và uất ức vì lệnh ra quá đột ngột ngoài sức tưởng tượng và ngoài ước muốn của tôi. Thật ra, lúc đó tình hình tại Huế, Quảng Ngãi và Đà Nẵng tuy có hơi nặng nề vì địch tấn công liên tiếp, tuy nhiên tôi đủ sức chống giữ và sẽ tăng cường sư đoàn Dù cùng với Thủy Quân Lục Chiến ra những vùng đó để lấy lại ưu thế. Tôi trình bày cặn kẽ những ý kiến cũng như những dự định của tôi lên Tổng thống và Thủ tướng nhưng không được chấp nhận. Lệnh bất di bất dịch là : “Phải rút Quân đoàn I càng sớm càng hay”.

“... Sau đó tôi suy nghĩ kỹ hơn và quyết định gọi Đại tướng Cao Văn Viên nhờ xin Tổng thống Thiệu cho tôi được dùng mọi cách để giữ Huế và vùng I. Làm sao tôi có thể bỏ Huế và Vùng I ? Làm sao tôi bỏ được vùng đất sỏi đá này khi bao nhiên chiến hữu của tôi đã đổ máu để gìn giữ ? Nhất là trong vụ Mậu Thân, máu anh em đã đổ nhiều.

“Tổng thống Thiệu rung động chấp nhận cho tôi giữ Huế. Sáng 18-3-75, tôi ra Huế gặp tướng Lâm Quang Thi (tư lệnh phó Quân đoàn I) vốn là người đang chỉ huy tại Huế. Tôi chỉ thị : Giữ Huế cho thật vững. Chiều hôm đó về đến Đà Nẵng, tôi nhận được một lệnh do Đại tướng Cao Văn Viên thừa lệnh Tổng thống yêu cầu tôi “bỏ Huế”. Lệnh đó làm cho tôi chết lặng người. Vì mới buổi sáng nay ở Huế, tôi đã ra lệnh cho tướng Thi giữ Huế. Bây giờ đột nhiên được lệnh bỏ thì tôi biết ăn nói làm sao với tướng Thi và anh em binh sĩ đây. Nhưng ôi vẫn phải đành thi hành theo lệnh trên. Tôi gọi điện thoại thông báo lệnh bỏ Huế cho tướng Thi. Tướng Thi trả lời ngay : “Ở Huế bây giờ xã ấp phường khóm tốt quá, đâu đâu tình hình cũng tốt cả, mà tại sao anh bảo tôi bỏ là bỏ làm sao ?” Tôi buồn bả trả lời : “Tôi biết rồi, nhưng xin anh bỏ Huế dùm tôi, đó là lệnh trên, không bỏ là không được”. Kết quả là tướng Thi thi hành lệnh bỏ Huế, và dồn quân đến cửa Thuận An để tàu Hải quân chở lính về Đà Nẵng. (Xin xem thêm báo Chính Luận, ở Seattle số 139 ra ngày 6-8-99, bài “Tại sao tôi bỏ Quân đoàn I ?” của tướng Ngô Quang Trưởng)

[...]

Sau những hỏi han về gia đình, con cái, tôi nói với tướng Trưởng là tôi định viết cuốn sách về chiến tranh VN và hy vọng tướng Trưởng sẽ là một trong những nhân chứng sống vào giai đoạn sụp đổ của nền Đệ II Cộng Hòa. Trong câu chuyện, tôi đề nghị tướng Trưởng nên viết lại hồi ký để giúp cho các nhà sử học sau này có nhiều tư liệu. Tướng Trưởng cho biết là bè bạn đã thúc đẩy ông làm việc này nhưng ông vẫn cứ đắn đo mãi vì sự thật khi phải nói ra sẽ mất lòng nhiều người. Và giọng ông trầm xuống buồn buồn : “Trong tâm tư sâu thẳm, tôi vẫn cảm thấy mình có tội với Tổ quốc, với người dân khi không bảo vệ được vùng đất mà mình trách nhiệm. Nỗi buồn càng lớn hơn khi mình vượt thoát ra được nước ngoài trong khi biết bao chiến hữu của mình phải vào các nhà tù khổ sai, số khác phải bỏ mình trên đường vượt thoát...” Tôi kính trọng ý nghĩ đầy tinh thần trách nhiệm này của Trung tướng. Tôi tin rằng lịch sử rất công minh khi luận xét công tội của những ai thực sự chịu trách nhiệm trong việc sụp đổ của chế độ Cộng Hòa tại Miền Nam.

II. Trích từ bài Những nguyên do khiến Miền Nam Việt Nam sụp đổ (Một phần trong cuốn “No more Vietnams” của Richard NIXON) Phan Bá Kỳ dịch, đăng trong Hương Quê – Hội Ái hữu Quảng Trị Nam Cali, Đặc san Xuân Nhâm Ngọ 2002.

[…]

Khi tôi từ chức Tổng thống Hoa Kỳ ngày 9 tháng 8 năm 1974, tôi thấy thực sự lung túng với tình hình ở Việt Nam. Để đi đến đoạn kết của Hiệp định Paris, tôi đã cứu xét đến hai điều kiện cần được thực-hiện : Chúng ta phải duy trì một cuộc trả thù mạnh mẽ đối với Bắc Việt nếu Bắc Việt xâm lược Miền Nam, và chúng ta tiếp tục viện trợ quân sự cho Miền Nam đầy đủ để Miền Nam duy trì được sự cân bằng sức mạnh. Cả hai điều kiện này đều bị Quốc Hội tìm cách loại bỏ.

Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và tôi trải qua một cơn ác-mộng vì biết rằng Cộng sản Bắc Việt sẽ lợi dụng bản Hiệp định hòa bình để chuẩn bị chiến tranh. Nỗi lo sợ của chúng tôi là Cộng sản Hà Nội sẽ tăng cường trang bị vũ khí cho các lực lượng của chúng hiện đang có mặt ở Lào, Cam Bốt và ngay cả trong nội địa Miền Nam.

Khi tôi từ giả Tòa Bạch Cung, tôi đã biết là Quốc Hội đã có ý muốn để cho sự việc cứ xẩy ra và sẽ không cho Tổng thống Ford người mới thay tôi xoay chuyển lại tình hình. Tôi đã thực sự sửng sốt khi thấy đa số ở Quốc Hội đều chống cuộc chiến ở Việt Nam là một xứ sở nhỏ bé lệ thuộc vào Hoa Kỳ để nhờ giúp đở chống lại những cuộc tấn kích thô bạo của Bắc Việt với sự hổ trợ của các lực lượng cộng sản trên thế giới. Những Thượng nghị sĩ và Dân biểu đòi hỏi Miền Nam Việt Nam phải tự chiến đấu một mình là một điều bất công phi lý. Không mộ ai mong ước rằng Nam Triều Tiên có đủ khả năng chiến đấu hống lại Bắc Triều Tiên mà không cần sự hiện diện của 50 ngàn quân Mỹ đóng tại Nam Triều Tiên.

Không một ai mong ước rằng những quốc gia ở Tây Âu có đủ khả năng để ngăn chặn Liên-Xô mà không có sự hỗ trợ của 300 ngàn quân sĩ của ta đi kèm với sự đe dọa dùng vũ khí nguyên tử nếu có một cuộc xâm chiến. Không một ai mong ước Do Thái có đủ khả năng đẩy lui quân thù của họ nếu không có sự yểm trợ quân sự mạnh mẽ của Hoa Kỳ. Thế mà Quốc Hội đã không cho phép viện trợ quân sự trả đũa cuộc xâm lăng của Bắc Việt, ngay cả cung cấp đủ số đạn dược cho quân đội Nam Việt Nam cũng không được chấp nhận.

Tôi có thể hiểu Quốc Hội muốn đẩy cuộc chiến Việt Nam vào quên lãng, nhưng tôi không thể hiểu tại sao Quốc Hội có thể nhẫn tâm nhìn Miền Nam Việt Nam rơi vào tay Cộng sản Bắc Việt. Dù chủ định của Quốc Hội là gì đi nữa, nhưng hành động của họ đã đưa đến hậu quả là mất Miền Nam Việt Nam.

Trong khi tranh luận về viện trợ cho Miền Nam Việt Nam một Nghĩ sĩ đã nói : “Chúng ta giới hạn việc hỗ trợ quân sự cho Miền Nam Việt Nam, tức là chúng ta báo hiệu cho Cộng sản Miền Bắc biết là đã đến thời kỳ thương thuyết”. Hà Nội đã không nghĩ như vậy, trái lại Bộ Chính trị và Bộ Tổng tham mưu Bắc Việt phân tích trong cuộc hội nghị tại Hà Nội tháng 10/1974 là Quốc Hội Hoa Kỳ đang bậc đèn xanh cho quân đội Bắc Việt tiến xuống Miền Nam. Những người lãnh đạo Hà Nội nhận xét rằng : “Quân đội Sài Gòn đang yếu dần về quân sự, chính trị và kinh tế”, trong khi lực lượng Hà Nội đang mỗi ngày một mạnh hơn. Họ cho rằng những vị trí chiến lược xây dựng nối liền từ Bắc vào Nam sẽ giúp đỡ tăng cường những lực lượng quân sự và tăng cường các kho quân dụng thành các đoạn đường chiến thuật và chiến lược.

Sự hỗ trợ tuột dốc của Hoa Kỳ khiến cho Cộng sản Hà Nội nghĩ rằng chúng ta “đang gặp khó khăn từ bên trong đến bên ngoài”.

Tướng Văn Tiến Dũng nêu một câu hỏi nóng bỏng nhất là “liệu Hoa Kỳ có khả năng gửi quân trở lại Miền Nam Việt Nam hay không khi những cuộc tấn công lớn của Cộng sản đưa quân đội Sài Gòn tới dần sụp đổ ?”. Ông ta nhận xét rằng “vì đã ký Hiệp định Paris về Việt Nam và đã bị buộc phải rút quân ra khỏi Miền Nam, Hoa Kỳ đã trở nên bối rối và gặp nhiều khó khăn hơn trước. Nạn lạm phát, nạn suy thoái, sự thiếu năng lực và vụ Watergate đã làm cho Hoa Kỳ trở thành tàn phế”. Tổng Bí thư đảng Cộng sản Bắc Việt Lê Duẫn đã đưa ra một kết luận : “Một khi đã rút ra, Hoa Kỳ khó có thể nhảy trở vào”. Theo ông ta, Quốc Hội Hoa Kỳ thực sự bỏ Sài Gòn và sẽ chẳng bao giờ tái can thiệp để bảo vệ Chính phủ Nguyễn Văn Thiệu. Do đó, Hội đồng Chiến tranh Hà Nội đã quyết định tung những cuộc tấn công chính vào Nam trong năm 1975.

Trong tháng 11 năm 1974, Hà Nội đã gửi một chỉ thị cho các cấp chỉ huy quân sự của họ trong Nam : “khả năng không quân và pháo binh của địch (quân lực VNCH) đã bị giới hạn do kết quả giảm thiểu viện trợ của Hoa Kỳ. Địch đang xuống dốc về quân sự và không khôi phục được tiềm lực như thời 1973. Trong khi đó thế lực của chúng ta đang được chấn chỉnh. Chúng ta bây giờ mạnh hơn thời Tổng công kích tổng khởi nghĩa năm 1968 và hơn giai đoạn mùa hè năm 1972. Chúng ta đang có đủ tài chánh, vũ khí và quân cụ để khởi sự một cuộc tấn công vững chắc trên một chiến tuyến rộng”.

Quả thực Cộng sản Bắc Việt đang được Nga-Xô và Trung-Cộng nổ lực tái trang bị vượt quá mức đầy đủ và đang sẵn sàng để tấn kích. Trong năm 1973, trong khi Quốc Hội Hoa Kỳ cắt viện trợ dành cho Miền Nam Việt Nam, những nước đồng minh cộng sản đã viện trợ cho Bắc Việt 2.8 triệu tấn hàng nhập cảng, một số lượng 50% lớn hơn số lượng nhập cảng năm 1972 và 10% lớn hơn số lượng nhập cảng năm 1971. Và trong năm 1974, Cộng sản Bắc Việt nhập cảng một số lượng hàng trên 3.5 triệu tấn. Vào tháng 11/1974, Tổng thống Ford họp với những nhà lãnh đạo Xô-Viết ở Vladivostok và với những nhà lãnh đạo Trung Hoa tại Bắc kinh về việc hai nước nầy tăng cường viện trợ không ngừng cho Bắc Việt. Lúc đầu khi Hoa Kỳ tuyên bố rõ cho Xô-Viết và Trung-Cộng biết mối giao hảo giữa Hoa Kỳ và hai nước nầy sẽ sứt mẻ nếu họ nầy tăng cường viện trợ cho Bắc Việt, do đó họ đã không giám hăng hái viện trợ, mà đã ra những điều kiện bắt buộc Bắc Việt phải làm theo. Điện Cẩm-Linh và Bắc-kinh cho Bắc Việt biết rằng viện trợ sẽ trở thành vô vọng và vô ích nếu những vũ khí đang được viện trợ bị tàn phá do những cuộc ném bom của Hoa Kỳ.

Trong khi đó Quốc Hội Hoa Kỳ quyết định cắt ngang kế hoạch ném bom Bắc Việt vào tháng 6 năm 1973. Thế là không còn lý do gì nữa để Xô-Viết và Trung-Cộng ngưng viện tiếp tục trợ. Điện Cẩm-Linh và Bắc-kinh muốn giúp chúng ta ngăn chặn Bắc Việt nhưng chúng ta đã không cương quyết làm điều đó.

Năm 1974, với những tiếp liệu viện trợ Cộng sản Bắc Việt chuẩn bị mở những kế hoạch mới. Một mặt chúng phát triển lực lượng và hệ thống tiếp liệu, một mặt chúng mở những cuộc tấn kích chiến lược để củng cố những vị trí chúng đang chiếm giữ. Đến tháng chạp, Cộng sản đã dàn ra một lực lượng gồm 185 ngàn quân lính để đánh vào những tuyến phòng thủ mõng của Miền Nam. Dĩ nhiên là Sài Gòn không có đủ những đơn vị chính quy, ngoài ra, khác với tình hình năm 1972 là lúc nầy quân đội Miền Nam đã mất khả năng lưu động để tái phối trí các lực lượng một cách nhanh chóng, và thiếu sự hỗ trợ của không quân Hoa Kỳ thả bom yểm trợ. Tất cả đều do sự cắt giảm ngân sách của Quốc Hội gây ra.

Ngày 13 tháng chạp năm 1974, sau những cuộc tấn kích nghi binh, Cộng sản Bắc Việt khởi sự tấn công tràn ngập tỉnh Phước Long khoảng 50 dặm bắc Sài Gòn. […] Ngày 6 tháng giêng năm 1975, tỉnh Phước Long thất thủ. Đây là tỉnh lỵ đầu tiên bị Cộng sản chiếm kể từ sau 1972.

Khi tin tức đến Hà Nội, những người lãnh đạo Bắc Việt mở những cuộc họp liên tiếp về kế hoạch chiến lược. Lê Duẫn chủ trương một cuộc tấn công quân sự mạnh trong vòng hai năm để đạt toàn thắng. Ông ta quả quyết là Hoa Kỳ đã không tiếp ứng nổi trong những trận đánh vừa qua chứng tỏ là Hoa Kỳ sẽ không can thiệp ngay cả bằng không lực để Sài Gòn khỏi bị đánh bại. Ông ta kêu gọi “mở một cuộc tấn công rộng lớn trong năm 1975 để tạo điều kiện cho một cuộc tổng khởi nghĩa giải phóng Miền Nam trong năm 1976”. Đây chỉ là một lực chọn tối thiểu mà ôn ta đưa ra, nhưng nếu, ông ta [nói] thêm “cơ hội thuận tiện đến với chúng ta vào đầu hoặc cuối năm 1975, chúng ta sẽ giải phóng Miền Nam trong năm 1975”. Vào thời kỳ gần áp trận đánh sinh tử, lực lượng Miền Nam đã lâm vào tình trạng yếu kém nhất trong vòng 5 năm qua. Ngân khoản viện trợ quân sự thuộc tài khóa 1975 bị Quốc Hội cắt giảm đã gay nên hậu quả bất lợi ngay trong quân lực VNCH. Ở Miền Nam khẩu phần tiếp tế năm 1974 phải rút xuống để sống còn trong năm tới.

Số tiền viện trợ 700 triệu trước nay thực sự đã giảm xuống còn 500 triệu bởi vì Quốc Hội buộc Miền Nam phải trả tiền chuyên chở và nhiều phí tổn khác. Chỉ nguyên nhu cầu đạn dược mà thôi, Miền Nam đã phải can đến 500 triệu đô theo thời giá năm 1974. Lục quân chỉ nhận được 50% số ngân khoản yêu cầu, không quân chừng 30%, nhiên liệu bị rút xuống chỉ còn khả năng để vận hành 49% xe cộ. Trên 200 máy bay đủ loại phải để yên trong nhà chứa. Bất cứ một cuộc di chuyển nhỏ nào của bộ binh đều phải có phép của Tư lệnh quân đoàn.

Lời cam kết của Hoa Kỳ về việc thay thế một đổi một, tất cả những quân dụng bị hư hỏng, hoặc hủy hoại trong thời gian ngưng bắn đã bay ra ngoài cửa sổ !.

Vào tháng 6 năm 1974, Miền Nam mất 58 tàu hải quân đã không nhận được chiếc nào; mất 282 phi cơ đủ loại, chỉ nhận lại được 8 chiếc cessna 0-1 loại quan sát ! Ngoài ra Miền Nam chỉ nhận được 33% các cơ phận thay thế. Trên 4000 xe hơi và máy bay đủ loại nằm ụ chờ sửa chữa. Tình trạng này đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho không yểm của không lực Miền Nam. […] súng bộ binh bị hạn chế sử dụng vì thiếu đạn. Những vị tư lệnh ngoài mặt trận đã phải lạy lục xin tiếp tế thêm đạn.

[… (sức hoạt động của pháo binh cũng bị sút giảm nghiêm trọng tương tự – người trích) …] Tình trạng nầy đã tạo nên một khủng hoảng lớn. Ngay cả nếu nhịp độ chiến đấu ở vào mức như cuối năm 1974, Miền Nam Việt Nam cũng cạn heat đạn dược vào tháng 5/1975, không còn gì để tiếp tục chiến đấu. Phẩm chất và khả năng chữa trị chi binh sĩ bị thong đã xuống mức tồi tệ. Binh sĩ bị thong không còn hy vọng được trực thăng bốc về hậu cứ. Y dược tồn kho đã khô cạn đến mức phải hạn chế chặt chẽ việc sử dụng, đến nỗi phải giặt những vải băng bó, những găng cao su, luộc lại ống chích để sử dụng lại.

[…] Tổng thống Ford, người kế vị tôi đã khẩn thiết xin Quốc Hội một ngân khoản tăng viện 300 triệu đô la cho Miền Nam và 222 triệu đô la cho Cam Bốt để hai quốc gia này có thể tồn tại. Quốc Hội chưa có quyết định. Những người lãnh đạo Hà Nội đã không bỏ sót những sự việc đang xẩy ra ở Miền Nam, và họ không ngờ là Quốc Hội Hoa Kỳ sẽ giúp họ thắng lợi bằng cách không chấp nhận lời khẩn cầu của Tổng thống Ford.

Tướng cộng sản Văn Tiến Dũng đã việt trong cuốn hồi ký của ông “Nguyễn Văn Thiệu đang kêu gọi binh sĩ Miền Nam hãy chiến đấu một cuộc chiến của nhà nghèo …” […] Sau trận thắng ở Phước Long, Hà Nội ra lệnh mở cuộc tấn công Ban Mê Thuột, thị xã tỉnh Darlac trên cao nguyên Trung phần. Ngày 10 tháng 3/1975, ba sư đoàn Cộng sản Bắc Việt tiến chiếm thị xã. […]

Sau khi Ban Mê Thuột thất thủ, quân Cộng sản tiến xuống Sài Gòn theo lộ trình phía tây. Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã đích thân đến Cam Ranh để mở một cuộc họp với các chiến lược gia vào ngày 14 tháng 3, ông đã thấy tình thế bi quan, vì ông được biết ngày 12 tháng 3 Hạ Viện Hoa Kỳ đã bỏ 18 phiếu trên 49 phiếu chống viện trợ 300 triệu cho Việt Nam, và ngày hôm sau, Thượng Viện đã xác định phán quyết này với số phiếu 38 trên 5. […] Tổng thống Thiệu bây giờ nhận ra một sự thật đau đớn là quân lực VNCH không thể nào đủ sức để phòng thủ toàn cõi Miền Nam. Ông chỉ thị cho các tư lệnh thi hành chiến lược “nhẹ trên đỉnh, nặng dưới đáy”. Ông ta cắt nghĩa rằng chính phủ sẽ rút các lực lượng từ các tỉnh miền Trung và các tỉnh phía Bắc về phòng thủ khu vực Sài Gòn và vùng châu thổ Mêkông, nơi có nhiều dân chúng sinh sống. Đây là một lá bài tuyệt vọng […] Tại cuộc họp ở Cam Ranh, Tổng thống Thiệu ra lệnh cho thi hành giai đoạn đầu của chiến lược : bỏ cao nguyên Trung phần. […]

Chiến lược rút lui của ông Thiệu dễ ban hành nhưng không dễ thực hiện. […] Ngày 15 tháng 3, khi quân đội chuẩn bị rút đi, thị xã Pleiku và Kontum đã trở thnh rối loạn, không một ai muốn bị bỏ lại đằng sau (nhất là gia đình, bà con binh sĩ). [… (bị địch quân chận đánh) …] lực lượng rút lui đã bị cắt ra làm đôi, và quân dân đã chết như rạ, xác chết ngổn ngang trên khắp thị xã. Số binh sĩ còn sống tiếp tục tiến xuống duyên hải, mười tám tiểu đoàn khi xuất phát bây giờ chi còn lại ba.

Sau thảm họa nầy, Tổng thống Thiệu không còn gì để lưỡng lự nữa, ông ra lệnh đưa những đơn vị thiện chiến nhất của QLVNCH (nhảy dù và thủy quân lục chiến hiện đang tăng cường cho vùng I) về phòng thủ Sài Gòn. Ông cũng ra lệnh điều động các đơn vị cơ hữu vùng I thu hẹp lại phòn thủ Huế và Đà Nẵng. […] Ngày 11 tháng 3, thiết giáp xa cộng sản vượt qua vĩ tuyến 17 và tỉnh Quảng Trị đã bỏ ngõ. Hằng ngàn dân tị nạn bỏ chạy vào Huế rồi tiếp tục di tản vào Đà Nẵng.

Khi các tuyến phòng thủ vở, “con bệnh gia đình” trong quân ngũ phát sinh. […] Khi binh sĩ di chuyển, họ phải mang gia đình theo hoặc bỏ đơn vị mang gia đình chạy trốn đến nơi an toàn. Thế là tình trạng náo loạn vở ra, ba sư đoàn cơ hữu của vùng I bỗng chốt tan tành như mây khói. Ngày 25 tháng 5, Huế rơi vài tay Cộng sản, […] Ngày 30 tháng 3, Đà Nẵng nơi quân đội Hoa Kỳ đã đổ bộ cách đó đúng 10 năm, đã hoàn toàn lọt vào tay quân Bắc Việt.

Trong vòng chưa đầy một tháng, quân lực Miền Nam đã để mất một nửa lãnh thổ nhưng đó không phải là hoàn toàn do họ. Chiến lược rút quân phía Bắc để đưa quân vào phòng thủ phía Nam là một sai lầm nghiêm trọng. […] Kế hoạch rút lui của ông Thiệu đã đem lại kết quả là ông chỉ còn một nắm đơn vị về tới Sài Gòn.

Tình hình Miền Nam đã vậy mà tình hình của nước láng giềng Cam Bốt, cũng dang ở vào những giờ phút hấp hối. […]

Ngày 9 tháng 4 trận đánh quyết định cuối cùng ủa cuộc chiến Việt Nam đã khởi sự tại Xuân Lộc. […] Ngày 10 tháng 4, trong khi quân Bắc Việt tấn công khắp nơi trên toàn cõi Miền Nam, tại Mỹ Tổng thống Ford đã đến thuyết trình trước Quốc Hội Lưỡng Viện để yêu cù viện trợ khẩn cấp cho các nước bạn đồng minh Việt Nam, Cam Bốt và Ai Lao. Ông chỉ xin Quốc Hội 722 triệu viện trợ quân sự và 250 triệu viện trợ kinh tế và nhân đạo. Trước tình thế khẩn trương, Tổng thống Ford đã xin Quốc Hội đáp ứng lời yêu cầu của ông trước ngày 19 tháng 4. Đây là một việc làm đầy can đảm của Tổng thống Ford trên phương diện chính trị, vì ông biết rõ rằng ông sẽ mất hết mọi sự ủng hộ của các nghi viên bạn khi ông ngõ lời xin viện trợ cho chính phủ Sài Gòn. […] nhưng lời yêu cầu của Tổng thống Ford không có được một phiếu biểu quyết, nó đã chết ngay khi còn ở cấp tiểu ban. […]

Sau khi Xuân Lộc thất thủ, quân Miền Nam không còn bao nhiêu người để ngăn chận Cộng sản tiến về Sài Gòn. […] Rõ ràng là cuộc chiến Đông Dương đang đến giờ phút chót.

Ngày 21 tháng 4, Tổng thống Thiệu từ chức với hy vọng người kế vị có thể cứu Sài Gòn khỏi bị tàn phá (hay tàn sát ? - người trích) trong trận đánh cuối cùng. Người kế vị ông là Dương Văn Minh (nhậm chức ngày 28-4-75) chủ trương mở những cuộc điều đình với quân địch. Đó là giải pháp vô vọng. Sài Gòn không còn gì để đem ra mặc cả với địch. Hà Nội nhìn thấy sự chiến thắng trước mắt, không thèm quan tâm đến đàm phán, chỉ muốn chinh phục.

Ngày 30 tháng 4 năm 1975, lực lượng quân đội Miền Nam hoàn toàn suy sụp tinh thần, thiết giáp Bắc Việt lăn bánh vào các đường phố Sài Gòn. Vào thời điểm nầy, kháng cự lại quân đội Hà Nội là việc làm vô ích. […]

Khi chúng ta bỏ Miền Nam Việt Nam, toàn cõi Đông Dương cũng bị bỏ, số phận của các dân tộc nầy đã rơi vào tình trạng khắc nghiệp. Trước khi Đại sứ Hoa Kỳ ở Cam Bốt John Gunther Dean sắp sửa ra đi, ông đã viết một bức thư cho ông Sirik Matak cựu Thủ tướng Cam Bốt bày tỏ ý muốn đưa ông Thủ tướng đến tỵ nạn tại Hoa Kỳ.

Vị cựu Thủ tướng đã phúc đáp :

Kính thưa Ngài Đại sứ và cũng là người bạn

Tôi xin chân thành cám ơn Ngài về lá thư và lòng tốt của Ngài muốn dành cho tôi phương tiện để đến xứ sở tự do. Nhưng than ôi, tôi không thể ra đi một cách hèn nhát như vậy. Đối với Ngài và nhất là đối với xứ sở vĩ đại của Ngài, tôi đã chẳng bao giờ tin rằng quý Ngài có thể nhẫn tâm bỏ dân tộc của chúng tôi, một dân tộc chỉ muốn được tự do. Quý Ngài đã từ chối không bảo vệ dân tộc chúng tôi, chúng tôi không thể làm gì khác được.

Trước khi Ngài ra đi, tôi xin cầu chúc Ngài và dân tộc Ngài được luôn luôn hạnh phúc dưới bầu trời. Nhưng xin Ngài nhớ cho rằng nếu tôi phải chết ngay trên mãnh đất mà tôi hằng yêu quý nầy, thì đó quả thật quá tồi tệ, dù rằng ai được sinh ra rồi cũng có ngày chết. Chúng tôi đã làm một lỗi lầm lớn là đã quá tin tưởng ở quý Ngài. 

Kính 
Sisowath Sirik Matak 

Đây là một quyết định cao thượng và thích hợp, cho dân tộc, xứ sở của ông và cho chính ông. Ông là người đầu tiên bị quân Khmer Đỏ đem ra pháp trường xử tử một cách dã man.

Cộng sản đã đem lại sự yên tĩnh tại Miền Nam Việt Nam và các nước láng giềng, nhưng đó là một sự yên tĩnh của nghĩa trang.

III. Trích từ cuốn Cuộc chiến thắng bị bỏ lỡ – theo các chứng liệu về chiến tranh Việt Nam của cựu Đại Sứ Mỹ Ellworth Bunker, của Stephen B. YOUNG, Việt dịch của Nguyễn Mạnh Hùng, Thời Luận xuất bản, Hoa Kỳ tháng 9-2001.

- Trang 481 : Người bạn cố tri của ba tôi (ba của Stephen B. YOUNG). Richard Neustadt, đã cất lời, việc can dự của Hoa Kỳ nhằm giúp ho Miền Nam Việt Nam quyền tự quyết, là một lầm lỡ. Neustadt từng là cố vấn của Tổng thống Truman, và qua cuốn sách nổi tiếng, Presidential Power, ông đã được John Kennedy đánh giá là phần tử ưu tú nhất và mời bào Bộ Tham mưu. Neustadt luôn nghĩ rằng, Việt Nam phải nằm trong quĩ đạo để phục vụ mục tiêu chiến lược của Hoa Kỳ.

- Trang 479 : Kissinger còn nghĩ rằng sự phân chia hai miền Nam và Bắc Việt Nam trên căn bản pháp lý là điều “không thực tế”.

- Trang 497 : [Khi soạn thảo bản Hiệp định Paris] Trong điều XV nhằm tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các nước Đông Dương, trong dự thảo ngày 15 tháng 9-1972 Kissinger xác định rõ là 4 nước : Miền Nam, Miền Bắc Việt Nam, Lào và Cam Bốt, nhưng dự thảo chung cuộc thì chỉ nói Việt Nam, Lào và Cam Bốt. Điều đó có nghĩa là Hà Nội vẫn có thể can dự vào Miền Nam Việt Nam mà được xem như không vi phạm bởi bất cứ ràng buộc nào.

Muốn biết chi tiết về nhân vật Kissinger, trong các vụ việc liên hệ đến Việt Nam, và chi tiết về nỗi khó khăn của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trong bang giao Việt-Mỹ, nhất là vào thời thong thuyết Hiệp định Paris, nên đọc trọn quyển Cuộc chiến thắng bị bỏ lỡ.

IV. Trích từ bài Gặp cố vấn Tổng thống của chế độ ngụy Sài Gòn – Vũ Ngọc Nhạ, của nhà văn Minh Chuyên, trên tờ An Ninh Thế Giới (trong nước), số ra ngày thứ năm 25-4-2002.

[…]

- Từ một Thị ủy viên, một anh bộ đội thuộc tỉnh Thái Bình, chỉ ít năm sau, người ta đã thấy ngày ngày ông ra vào Phủ Tổng thống của chế độ ngụy quyền Sài Gòn ?

- Đó là bước ngoặt đầu tiên của tôi. Tôi cũng không nghĩ là mình lại lọt vô làm việc ở cơ quan đầu não này! – Vũ Ngọc Nhạ bồi hồi nhớ lại rồi nói tiếp – Năm 1952, quân đội Pháp thua trận, người Mỹ âm mưu xâm chiếm miền Nam Việt Nam thay Pháp. Tôi được đi dự hội nghị chiến tranh du kích Bắc bộ tại Việt Bắc. Tại hội nghị này, biết tôi có ít nhiều kinh nghiệm làm công tác địch vận ở vùng tạm chiếm Thái Bình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Hồ Chủ tịch đã gặp và trực tiếp giao nhiệm vụ cho tôi. Bác dặn : “Nhiệm vụ của chú là vào Nam tìm cách nắm bằng được Mỹ-Ngụy đã làm gì, chúng đang làm gì và sẽ làm gì…”

Năm 1954, hòa bình lập lại, với tờ căn cước hợp pháp, trút bỏ trang phục anh bộ đội Cụ Hồ, Vũ Ngọc Nhạ “đóng vai” một sĩ quan ngụy. Ông đưa vợ con từ làng Cối Khê, xã Vũ Hội, Vũ Tiên, Thái Bình theo quân đội Pháp xuống tàu ở Hải Phòng di cư vào Nam. Ông tìm cách “bọc mình” thật kín và âm thầm làm nhiệm vụ. Cuộc chiến đấu thầm lặng, đầy mạo hiểm bắt đầu từ đây.

Vũ Ngọc Nhạ nói : “Ngày đầu vào Sài Gòn, một lần đi qua Dinh Độc Lập đứng ở ngoài nhìn, tôi thầm ao ước một ngày nào đó mình sẽ lọt được vô đây. Nhưng ảo tưởng ấy xa vời lắm. Chưa dám mơ ngày đó, tôi bị mật vụ Sài Gòn do Dương Văn Hiếu bắt cóc rồi đưa ra biệt giam tại Tòa Khâm sứ ở Huế”.

- Là tù Cộng sản, bằng cách nào ông né được để họ phải trọng vọng đón ông từ nhà tù Huế về Dinh Độc Lập – Sài Gòn, làm cố vấn cho Ngô Đình Nhu và đương kim Tổng thống Ngô Đình Diệm ?

- Từ cái “vỏ bọc” của tổ chức cho tôi. Gia đình tôi đóng vai một gia đình giáo dân di cư vào Nam. Dựa vào ảnh hưởng của đức cha Lê [Hữu Từ], cha Hoàng [Quỳnh] ở nhà thờ Bình An và Phát Diệm mà tôi đã có dịp quen biết. Chế độ Ngô Đình Diệm rất cần sự ủng hộ của các linh mục này; là các linh mục có “tinh thần” chống Cộng rất quyết liệt. Tôi đã thể hiện mình là cái cầu nối cho họ đến với nhau. Từ đó dần dần tôi chiếm được lòng tin của Ngô Đình Cẩn – Cố vấn miền Trung. Cẩn “bắt cầu” cho tôi sang cha Thục, ông Nhu và Ngô Đình Diệm.

Là phụ tá của đức cha Lê [Hữu Từ], cố vấn cho gia đình Ngô Tổng thống, tôi có điều kiện tiếp cận với các viên chức cao cấp trong chính phủ ngụy quyền, với Tòa thánh Vaticăng, Giáo chủ Pie XI, Khâm sứ Tòa thánh tại Sài Gòn, đức Hồng y Xpenman Mỹ… Qua đây tôi nắm được khá nhiều tin tức quan trọng của Mỹ và ngụy để cung cấp về trung tâm của ta.

- Là người Cộng sản nằm trong Phủ Tổng thống, có lúc nào ông bị nghi ngờ ?

- Bọn mật vụ thường xuyên theo dõi. Tôi luôn biến nghi ngờ thành đức tin để “bọc mình” và thoát hiểm.

Anh em Ngô Tổng thống coi tôi như ruột thịt. Một hôm họp gia đình có đủ Ngô Đình Thục, Ngô Đình Nhu, Lệ Xuân, Ngô Đình Cẩn và tôi, Ngô Đình Diệm tự đặt biệt danh 5 con rồng cho 5 anh em. Ông bảo : “Từ nay Ngô Đình Thục là Hồng Long, Ngô Đình Diệm là Bạch Long, chú Nhu là Thanh Long, chú Cẩn là Hắc Long, thầy Hai (tức Vũ Ngọc Nhạ) là Hoàng Long. Đã là anh em trong nhà, thầy Hai không cần phải ý tứ gì”. Anh em Ngô Đình Diệm càng tin tôi, quí tôi, bọn CIA và bọn mật vụ càng “để mắt” đến tôi.

- Lệ Xuân, vợ Ngô Đình Nhu thỉnh thoảng cũng “quan tâm” đến ông phải không?

- Lệ Xuân là một người đàn bà có sắc, có tài hiếu thắng và kiêu kỳ. Ông Nhu nhiều hơn Lệ Xuân hàng chục tuổi. Ông ta làm việc căng thẳng, luôn vắt óc đối phó tình hình, ít quan tâm đến tình cảm của Lệ Xuân. Có lần Lệ Xuân đến “gần tôi”, tôi sang nói với ông Nhu. Ông Nhu bảo “quyền của bà ấy tôi không can thiệp”. Có người bảo tôi rằng, bà ấy thử. Người thì bảo, bà ấy thật đấy. Chỉ có bà ấy mới biết chính xác.

Một lần tôi cùng Ngô Đình Nhu và Lệ Xuân lên Đà Lạt, Lệ Xuân mời tôi sang phòng riêng làm việc. Tôi bước vào phòng, Ngô Đình Nhu đang ngủ say. Bà ấy rót nước mời tôi và ngồi nhìn tôi rất lạ. Lát sau, Lệ Xuân hỏi :

"- Anh là Cộng sản à ?

- Sao bà nghĩ vậy ?

- Anh không cần tiền, không cần tình, chỉ có Cộng sản mới thế.

- Tôi cũng từng là Cộng sản. Nhưng tôi đã “từ bỏ” Cộng sản lâu rồi.

Lệ Xuân lắc đầu :

- Tôi thấy anh lạ thật. Làm việc cho Chính phủ mà không nhận phụ cấp. Gia đình anh thì nghèo xác. Sáng nào trước khi vào Phủ Tổng thống anh chả đèo rau ra chợ cho bà vợ anh bán, tôi biết chứ.

Tôi im lặng, Lệ Xuân tiếp :

- Nếu anh bằng lòng, tôi chỉ nói một lời, cả nhà anh sẽ sung sướng.

- Cám ơn bà, gia đình tôi sống như hiện nay là ổn lắm rồi."

- Làm cố vấn cho gia đình Ngô Tổng thống, khi chế độ Ngô Đình Diệm sụp đổ, bằng cách nào ông lại sang làm cố vấn cho Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ?

- Làm cố vấn cho Diệm, tôi có điều kiện tiếp xúc với người Mỹ. Biết được người Mỹ có ý định chọn đối tượng lên thay Diệm. Tướng Thiệu là một trong những người lọt trong mắt họ. Nguyễn Văn Thiệu, một giáo dân ngoan đạo, các cha cố, linh mục nhiều người có cảm tình với Thiệu. Khi ấy tôi được ủy quyền đại diện cho khối Công giáo tổ chức vận động ủng hộ Nguyễn Văn Thiệu lên làm Tổng thống. Cuộc vận động thành công. Thiệu tha thiết mời tôi vào Dinh Độc Lập làm cố vấn đặc biệt cho ông ta.

- Được biết Nguyễn Văn Thiệu cũng rất tin ông và coi ông như một chiến hữu “tử vì đạo” ?

- Công việc của tôi cần có sự quan hệ như thế. Tôi còn nhớ sau ngày Nguyễn Văn Thiệu nhậm chức Tổng thống, ông ta sang phòng làm việc của tôi và bảo : “Thầy Hai dàn xếp cùng người Mỹ “đưa tôi” lên làm Tổng thống, tôi rất biết ơn thầy. Nhưng khi thầy muốn hạ tôi xuống, thầy phải “xinhan” trước cho tôi xuống nghe, đừng để tôi phải chết nhục như anh em Ngô Đình Diệm”.

- Đó là điều kiện tuyệt vời để ông “rút ruột” ông Thiệu ?

- Không chỉ ông Thiệu – Vũ Ngọc Nhạ tiếp – Người Mỹ cũng cần tôi, vì tôi là cố vấn của Nguyễn Văn Thiệu, qua tôi để thăm dò ông Thiệu. Và ông Thiệu cũng dựa vào tôi để biết “ý tứ” người Mỹ. Tôi có điều kiện nắm bắt tình hình cả hai bên.

- Anh em trong lưới tình báo của ông ngày đó nằm trong Dinh Tổng thống được “sắp xếp” thế nào ?

- Lọt vào làm việc nắm “quyền hành“ trong Dinh Độc Lập là một nghệ thuật cực kỳ nguy hiểm. Việc này do tổ chức và tôi đã “thiết kế” để từng anh em “chui thật sâu” vào trong lòng địch, nắm địch.

- Họ giữ những trọng trách gì ? Nay còn ai không ?

- Huỳnh Văn Trọng làm cố vấn ngoại giao Phủ Tổng thống. Vũ Xuân Hòe là ủy viên Văn phòng Tổng thống. Lê Hữu Thúy, ủy viên phụ tá Thông tin chiêu hồi. Và ông Vũ Hữu Duật đây – ông Nhạ chỉ tay về phía bên trái chiếc ghế của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu (vẫn còn lưu giữ ở Dinh Độc Lập làm kỷ niệm – người trích). Năm 1954, khi đồng chí Mười Hương đề cử về Thái Bình lấy tôi và ông Duật đi làm nhiệm vụ đặc biệt, lúc ấy ông Vũ Hữu Duật là Thị ủy viên, Trưởng ban Tuyên giáo Thị ủy Thái Bình. Thời Ngô Đình Diệm, ông Duật được ta “cài vào” làm việc tại Tổng nha Cảnh sát ngụy. Thời Nguyễn Văn Thiệu, ông Duật là ủy viên tuyên huấn trung ương lực lượng tự do và làm phó tổng thư ký thường trực đảng Liên minh Dân chủ (đảng cầm quyền của Nguyễn Văn Thiệu). Nay cả lưới chỉ còn hai chúng tôi. Gia đình tôi và gia đình ông Duật vừa đi thắp hương cho đồng đội của mình.

Trong lúc Nguyễn Văn Thiệu tin dùng Vũ Ngọc Nhạ, hai người như bóng với hình. Ngược lại, Cục Tình báo CIA Mỹ lại luôn ngờ vực ông. Cuộc chiến đấu thầm lặng trong cạm bẩy và những thử thách nghiệt ngã luôn luôn đối mặt từng ngày. Làm thế nào để giữ mình, hoạt động có hiệu quả, vừa bảo đảm an toàn cho toàn lưới A22. Chỉ cần sơ sẩy một tí là nguy hiểm ập đến, là đổ vỡ hoàn toàn. Vũ Ngọc Nhạ luôn phải vắt óc, trăn trở nghĩ suy. Chợt nhớ lại, có một tình huống xảy ra ở phòng Tổng thống cách đây 30 năm, Vũ Ngọc Nhạ kể :

- Hôm ấy tại cái phòng này, Nguyễn Văn Thiệu tiếp một số quan chức cao cấp của chính quyền Sài Gòn và quan chức người nước ngoài tới làm việc. Tôi có mặt với tư cách cố vấn của Tổng thống Thiệu. Ngồi cạnh tôi là ông Raymond de Jeagher (*) – cố vấn của Tổng thống Mỹ Nixon. Ông ta nhìn tôi rất lâu, rồi đột nhiên hỏi : “Ông không phải là người Việt Nam ?”.

Tôi giật mình, cố tĩnh tâm để không thay đổi sắc mặt, nhưng mồ hôi toát ra. Tại sao ông ta lại bảo mình không phải là người Việt Nam. Hay ông ta nghĩ người Việt Nam tức là Việt Nam Cộng hòa. Có nghĩa là ông ta bảo mình là Việt Cộng. Hay là mình bị lộ ? Tôi chợt nhớ ra Jeagher là người Mỹ gốc Bỉ nhập quốc tịch Mỹ và từng có thời làm cố vấn cho Tưởng Giới Thạch. Tôi liền buông một câu thăm dò : “Ông không phải là người Mỹ ?”.

Tôi không ngờ mình đã phóng mũi tên trúng địch. Ông Raymond de Jeagher đứng phắt dậy chìa tay bắt tay tôi, nói nhỏ : “Ông không phải người Việt Nam. Tôi không phải người Mỹ. Đúng vậy. Nhưng ông đang làm cố vấn cho Chính phủ Việt Nam. Tôi đang làm cố vấn cho Chính phủ Mỹ. Chúng ta sẽ hợp tác chặt chẽ với nhau nghe”.

Từ đó tôi và Jeagher thường xuyên trao đổi tin tức cho nhau. Tôi đã khai thác được nhiều được nhiều điều bổ ích của ông cố vấn mắt xanh này phục vụ cho công việc của mình.

- Đầu năm 1969, theo chỉ thị của cấp trên, ông đã dự định “thiết lập” một Chính phủ Việt Nam Cộng hòa gồm hầu hết là những người trong lưới tình báo vào các vị trí quan trọng trong Chính phủ ?

- Đó là cơ hội tôi đã làm. Danh sách các thành viên Chính phủ đã được Nguyễn Văn Thiệu phê duyệt để trình Quốc hội. Trong đó Nguyễn Văn Thiệu tiếp tục giữ chức Tổng thống. Huỳnh Văn Trọng (người của ta) dự định là Thủ tướng Chính phủ. Vũ Hữu Duật làm Bộ trưởng phụ trách chính trị. Vũ Xuân Hòe (người của ta) làm Bộ trưởng Kinh tế. Lê Hữu Thúy (người của ta) làm Bộ trưởng Thông tin chiêu hồi … Ông Lê Hữu Thúy, khi đương chức phụ tá Thông tin chiêu hồi của Nguyễn Văn Thiệu, là một trong những chiến sĩ tình báo trong lưới của tôi lập công đặc biệt xuất sắc. Năm 2000 vừa qua, Lê Hữu Thúy được đảng, Nhà nước và Quân đội tuyên dương là Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

- Vì sao các chiến sĩ tình báo của ta nằm trong danh sách nội các mới của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa không thành ?

- Bọn CIA và mật vụ nghi chúng tôi “thao túng” Dinh Độc Lập, nên đã theo dõi sát sao và giăng bẩy khắp nơi. Chúng đã gặp Nguyễn Văn Thiệu và cảnh báo ông ta rằng : một lưới tình báo Bắc Việt trong Dinh Tổng thống đang ngầm phá Mỹ và Chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Cầm đầu lưới này là Vũ Ngọc Nhạ, người mà ông tin cẩn nhất. Trước đó tôi đã nói điều đó với ông Thiệu.

- Ông Thiệu nghĩ gì khi Mỹ tố cáo ông là “gián điệp” Bắc Việt ?

- Lúc đầu ông Thiệu cho rằng Huỳnh Văn Trọng, Vũ Hữu Duật có thể là gián điệp. Ông ta không tin người Mỹ cho tôi là Cộng sản nằm vùng và bảo đây chỉ là mưu đồ người Mỹ muốn hạ uy tín của ông. Nhưng sau đó người Mỹ tới Dinh Độc Lập dùng áp lực dọa Nguyễn Văn Thiệu. Họ nói : nếu ông không ký lệnh bắt Vũ Ngọc Nhạ, ông sẽ mất chức Tổng thống.

Thế là ngày 16-7-1969, cả lưới của tôi sa vào tay địch. Bọn mật vụ thuộc Tổng nha Cảnh sát ngụy và bọn CIA trút mọi cực hình đánh đập, tra khảo chúng tôi suốt 3 tháng trước khi đưa chúng tôi ra tòa xét xử. Sau vụ án, chúng đưa các ông Vũ Xuân Hòe, Lê Hữu Thúy, Vũ Hữu Duật ra đày ngoài Côn Đảo. Tôi và Huỳnh Văn Trọng bị chúng giam tại Sài Gòn đến đầu năm 1970 mới bị đưa ra Côn Đảo.

- Làm thế nào từ Côn Đảo ông lại về Sài Gòn rồi lại vào Dinh Độc Lập tiếp tục hoạt động ?

- Tôi không nghĩ mình bị bắt là hết, mà mỗi lần bị bắt lại phải nghĩ cách tìm cho mình một con đường mới, bọc mình một lớp vỏ mới. Ở Côn Đảo, cả lưới của chúng tôi bị giam chung một biệt khu, nên anh em bàn nhau rất kỹ về “đường đi nước bước” sau đó. Chúng tôi nhận mình là lực lượng thứ ba, có cơ hội sẽ hợp thức hóa để hoạt động. Khi Hiệp định Pari được thi hành, năm 1973, tôi và Huỳnh Văn Trọng được trao trả tại Lộc Ninh. Cha Hoàng [Quỳnh] cùng một số linh mục ở Bình An và khối Công giáo Phát Diệm đã móc nối đón tôi vào Sài Gòn.

- Bị bắt vì tội là Cộng sản làm gián điệp, các cha đạo vẫn tin ông ?

- Họ nghi tôi bị oan và cho tôi là một con chiên ngoan đạo đã hết lòng vì Chúa, vì hòa bình. Theo chỉ đạo của trung tâm, đầu năm 1974 tôi trở lại Sài Gòn với tư cách là người của lực lượng thứ ba.

- Tổ chức của ta dự định ông sẽ tham gia trong Chính phủ ba thành phần ?

- Nhưng Chính phủ ba thành phần đã không ra đời, vì tình hình phát triển theo một xu thế khác. Tôi được giao nhiệm vụ củng cố, hình thành lưới tình báo mới, xây dựng lực lượng thứ ba, đưa người của Cách mạng vào nội thành chuẩn bị cho ngày toàn thắng.

- Ông đã chứng kiến sự tan rã, sụp đổ của chính quyền Việt Nam Cộng hòa và ông Thiệu ?

- Theo chỉ thị của trên, tôi đã dựa vào các linh mục có uy tín trong khối Công giáo để ép Nguyễn Văn Thiệu từ chức và góp phần “dàn xếp” cho Tướng Dương Văn Minh lên làm Tổng thống thay Thiệu.

- Rời ghế Tổng thống, ra khỏi Dinh Độc Lập, Nguyễn Văn Thiệu có liên hệ với ông ?

- Những phút sống hoảng loạn cuối cùng ở Sài Gòn, Nguyễn Văn Thiệu có gọi điện cho tôi. Từ đầu dây, ông ta nói : 

- Thầy Hai góp ý cho tôi, lúc này tôi nên xử sự thế nào ?

- Ông nên đi khỏi Sài Gòn.

- Đi đâu ?

Tôi phân tích tình hình, khẳng định thế tất thắng của Cách mạng Việt Nam và chính sách hòa hợp dân tộc, rồi khuyên Nguyễn Văn Thiệu :

- Đi đâu là tùy ông, nhưng ông nên trừ nước Mỹ.

- Vì sao tôi không đi nước Mỹ ?

- Sang Mỹ, họ sẽ giết ông.

Theo góp ý của tôi, Nguyễn Văn Thiệu đưa vợ con đi Hồng Công, rồi sang cư trú tại Anh. Cuối năm 2001, ông Thiệu mới qua đời.

(*) Trên Nhật-báo Tự-Do số 952, ra ngày 29-2-1960, trong bài Một học-giả Trung-Quốc với vấn-đề đính-chính sử-liệu Việt-Nam, do ông Quang Triết dịch ra Việt văn từ bài viết bằng Hoa văn đăng trong Trung ương nhật báo, xuất-bản tại Đài Loan ngày 26-1-1960, để cống hiến độc giả Việt Nam, nơi phần giới thiệu tác giả Tưởng Quân Chương, chúng ta đọc được : “học-giả Tưởng-Quân-Chương là một giáo-sư, sử-gia ở Đài-Loan ; năm trứớc được Linh mục Raymond de Jeagher - Giám-đốc Hiệp-hội Tự-do Thái-bình-dương tại Việt-Nam, Cố-vấn đặc-biệt của Tổng-thống Ngô-đình-Diệm về Hoa-kiều-vụ - mời qua Sài-Gòn để biên soạn sách giáo-khoa Hoa-văn về môn sử-ký, địa-lý và công dân giáo-dục”. Chúng tôi xin ghi lại đây (và nhận mạnh) để đọc giả biết thêm về nhân vật Raymond de Jeagher.