LĐ/147 - NHỮNG NGÀY CUỐI TẠI PH̉NG TUYẾN QUẢNG TRỊ

Vương Hồng Anh

Từ khi Bắc Việt huy động 45 ngàn quân tấn công cường tập vào tuyến pḥng thủ của các đơn vị bộ chiến Việt Nam Cộng Ḥa (VNCH) tại phía Tây và Tây Bắc Quảng Trị đến ngày 29 tháng 4/1972, chiến trường Quảng Trị đă trải qua 30 ngày sôi động. Trước áp lực quá nặng của Cộng quân, sau khi căn cứ Tân Lâm thất thủ và một số cứ điểm ở Tây Bắc phải rút bỏ, các đơn vị Việt Nam Cộng Ḥa tại vùng giới tuyến đă phải thu hẹp tuyến pḥng thủ. Sau 10 ngày kịch chiến, lực lượng bộ chiến của Việt Nam Cộng Ḥa đă giành lại thế chủ động khi hai tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) đánh bại cuộc tấn công cường tập của Bắc Việt tại căn cứ Phượng Hoàng trong ba ngày 9, 10 và 11 tháng 4/1972. Thất bại trong trận tấn công, Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) đă tung thêm quân áp lực nặng căn cứ này. Để bảo toàn lực lượng, quân trú pḥng đă triệt thoái để tăng cường lực lượng bảo vệ pḥng tuyến căn cứ Ái Tử. Từ giữa tháng 4 đến ngày 28 tháng 4/1972, tuyến pḥng thủ của lực lượng Việt Nam Cộng Ḥa giới hạn từ Đông Hà trở vào. Tối 28 tháng 4/1972, Cộng quân tung chiến xa và bộ đội tràn qua cầu Quảng Trị nhưng đă bị đẩy lùi.

Trong ngày 29 tháng 4/1972, thế trận pḥng thủ của lực lượng Việt Nam Cộng Ḥa tại Quảng Trị đă trở nên nguy ngập, Cộng quân đă thay đổi các hướng tấn công để chuyển qua một nỗ lực mới. Về lực lượng Sư Đoàn 3 Bộ Binh (BB) và các đơn vị tăng phái, các sĩ quan chỉ huy trưởng đơn vị lại vô cùng lo lắng v́ vấn đề tiếp tế và tiếp liệu đạn dược đang ở trong t́nh trạng thiếu hụt. Một số đại bác đă được phá hủy sau khi tất cả đạn dược đă được bắn đi.

Cùng với những cố gắng trong nỗ lực ngăn chận Cộng quân, Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 3 BB điều động lực lượng để giải tỏa áp lực địch trên Quốc Lộ 1. Thế nhưng kế hoạch giải tỏa tiến hành chậm v́ thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị và hỏa lực phản công. Trong những ngày cuối tháng 4/1972, lực lượng pḥng thu8 tại tuyến Quảng Trị được tiếp tế bằng trực thăng với nhiều rủi ro nguy hiểm trên phi tŕnh, đặc biệt là đoạn đường dọc theo Quốc Lộ 1.

NGÀY DÀI NHẤT Ở TUYẾN THẠCH HĂN

Trước các biến động chiến sự ngày càng nguy kịch, sáng ngày 30 tháng 4/1972, Chuẩn Tướng Vũ Văn Giai, Tư Lệnh Sư Đoàn 3 BB, triệu tập các sĩ quan chỉ huy trực thuộc và tăng phái về họp tại Bộ Tư Lệnh Hành quân Sư Đoàn trong Cổ Thành Quảng Trị (tức trại Đinh Công Tráng). Tại buổi họp, tướng Giai trực tiếp tŕnh bày kế hoạch triệt thoái về phía Nam sông Thạch Hăn.

Theo sự phối trí của tướng Giai, Lữ Đoàn 147 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) từ căn cứ Ái Tử sẽ rút về thị xă Quảng Trị để lập ṿng đai cố thủ bảo vệ tỉnh lỵ, một tuyến pḥng thủ mới sẽ thiết lập dọc theo bờ Nam sông Thạch Hăn bởi lực lượng Bộ Binh và Biệt Động Quân (BĐQ) với sự yểm trợ của một nửa lực lượng chiến xa và thiết vận xa, thành phần Thiết Giáp (TG) c̣n lại sẽ phối hợp với đơn vị bộ chiến để giải tỏa Quốc Lộ 1 về hướng Nam. Tất cả các đơn vị sẽ hoàn tất kế hoạch di chuyển vào ngày hôm sau. Riêng Lữ Đoàn 147 TQLC sẽ rời căn cứ Ái Tử trưa ngày 30 tháng 4/1972.

...Về trận chiến của Lữ Đoàn 147 TQLC, khi các đơn vị của lữ đoàn này về đến bờ Bắc sông Thạch Hăn trưa ngày 30 tháng 4/1972 th́ cả hai cầu bắc ngang sông Thạch Hăn đă bị giật sập. Cầu Ván do Cộng quân giật sập đêm 28 tháng 4/1972, c̣n cầu Sắt th́ do thiếu phối hợp, toán Công Binh đă đặt chất nổ phá cầu trước khi đoàn quân xa của Tiểu Đoàn 2 Pháo Binh TQLC và ba tiểu đoàn 1, 4 và 8 TQLC đi qua. Đoàn xe và súng đại bác đă được phá hủy tại chỗ, c̣n các tiểu đoàn TQLC th́ vượt sông Thạch Hăn, chiếm giữ các vị trí trọng yếu quanh thị xă.

Đến ngày 30 tháng 4/1972, Sư Đoàn 3 Bộ Binh chỉ c̣n lại Trung Đoàn 2 BB và một tiểu đoàn của Trung Đoàn 57 BB. Vị sĩ quan chỉ huy của Trung Đoàn 57 BB không liên lạc được với hai tiểu đoàn trực thuộc, ông chỉ c̣n bên ḿnh một trung đội trinh-sát để bảo vệ Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn. C̣n Trung Đoàn 56 BB, sau khi tan ră ở căn cứ Tân Lâm, đă được tái bổ sung quân số và tập trung ở căn cứ Nancy (gần Mỹ Chánh, phía Nam Quảng Trị). Trung Đoàn này đang trong giai đoạn tái chỉnh trang nên chưa tham chiến được.

Theo ghi nhận của một sĩ quan thuộc Sư Đoàn 3 BB, th́ sau sự kiện Trung Đoàn 56 BB thất thủ, tinh thần chiến đấu của binh sĩ các đơn vị thuộc hai trung đoàn 2 và 57 BB đă bị giao động mạnh. C̣n với Chuẩn Tướng Vũ Văn Giai, ông vẫn c̣n tin cậy vào Trung Đoàn 2 BB, một trong những trung đoàn kỳ cựu nhất của Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa, một trung đoàn mà chính tướng Giai đă chỉ huy khi ông c̣n mang cấp thiếu tá. Và cũng chính từ trung đoàn này, ông đă có những thăng tiến trong binh nghiệp: Chỉ trong ṿng 2 năm, với chức vụ Trung Đoàn trưởng Trung Đoàn 2 BB, ông đă hai lần thăng cấp (trung tá vào giữa năm 1967, 18 tháng sau đó, vào đầu tháng 1/1969, ông được thăng đại tá). Tướng Giai đă có hơn 3 năm chỉ huy Trung Đoàn 2 BB trước khi được bổ nhiệm làm Tư Lệnh Phó Sư Đoàn 1 vào tháng 9/1969, ông được thăng chuẩn tướng tại mặt trận trong cuộc hành quân Hạ Lào tháng 3/1971, và trở thành vị sĩ quan tư lệnh đầu tiên của Sư Đoàn 3 BB vào tháng 10/1971.

NỖI CÔ ĐƠN CỦA CHUẨN TƯỚNG GIAI VÀO NHỮNG NGÀY CUỐI TRẬN CHIẾN

Trở lại với quyết định của tướng Giai trong kế hoạch triệt thoái lực lượng từ phía Bắc sông Thạch Hăn rút về phía Nam, trước khi ban quân lệnh cho các đơn vị thực hiện, tuớng Giai đă báo cáo cho Trung Tướng Hoàng Xuân Lăm (tư lệnh Quân Đoàn 1). Theo lời của cựu Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, th́ khi nhận được kế hoạch của tướng Giai, Trung Tướng Lăm lặng thinh đồng ư, dẫu cho ông ta chưa bao giờ xác nhận sự chấp thuận trong cương vị tư lệnh quân đoàn, cũng như ông ta chưa đưa ra bất cứ một chỉ thị nào cho vị sĩ quan tư lệnh Sư Đoàn 3 BB là triệt thoái hay cố thủ.

Tướng Giai gần như cô đơn tại mặt trận Quảng Trị. Một số binh đoàn tăng phái không thực hiện đúng các quân lệnh của ông như trường hợp Lữ Đoàn 1 Ky Binh mà theo lời kể của Tướng Ngô Quang Trưởng th́ vị sĩ quan lữ đoàn trưởng thường nhận lệnh trực tiếp từ Trung Tướng Hoàng Xuân Lăm và cũng không báo lại cho tướng Giai. Gần cuối tháng 4/1972, viên đại tá chỉ huy lữ đoàn này bị thương nhẹ và đă được tản thương về quân y viện. Sự ra đi của đại tá lữ đoàn trưởng này đă kéo theo sự triệt thoái ngoài kế hoạch của các đơn vị Thiết Giáp trực thuộc.

CÂU CHUYỆN VỀ TRUNG TÁ PHẠM VĂN ĐÍNH VÀ TRUNG ĐOÀN 56 BỘ BINH

Giải thích về sự tan ră của Trung Đoàn 56 Bộ binh tại căn cứ Tân Lâm trong ngày 2 tháng 4/1972, nhiều sĩ quan cao cấp Việt-Mỹ cho rằng trung đoàn này là trung đoàn tân lập, hơn 70 phần-trăm binh sĩ của trung đoàn là tân binh hoặc thành phần quân phạm được phục hồi binh quyền. Riêng về sự việc ngưng chiến đấu của Trung Tá Phạm Văn Đính (chỉ huy trưởng Trung Đoàn 56 BB) đă là một cơn chấn-động tinh thần lớn đối với Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 3 BB.

Trung Tá Đính xuất thân Khóa 9 Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức. Ông bắt đầu nổi tiếng khi c̣n là trung úy chỉ huy liên đại đội Hắc Báo (lực lượng phản ứng cấp thời được thành lập vào năm 1965) theo sáng kiến của Chuẩn Tướng Nguyễn Văn Chuân --Tư Lệnh Sư Đoàn 1 BB lúc bấy giờ. Tướng Chuân đă cho tập hợp 2 đại đội trinh sát của 2 trung đoàn bộ binh lập thành lực lượng Hắc Báo. Trung tá Đính thăng cấp rất nhanh, từ thiếu úy lên trung tá chỉ trong ṿng 5 năm. Các cấp bậc đều được thăng tại mặt trận.

Rời Hắc Báo, Đại Úy Phạm Văn Đính được cử làm Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 2 thuộc Trung Đoàn 3 BB. Khi tiểu đoàn này hoạt động tại quận Quảng Điền, tiểu đoàn trưởng Đính được đề cử kiêm nhiệm quận trưởng và được thăng thiếu tá vào tháng 6/1967. Trong biến cố Mậu Thân tại Huế, được sự yểm trợ của Thủy Quân Lục Chiến, Tiểu Đoàn 2/3 do Thiếu Tá Đính chỉ huy đă tiến chiếm và dựng quốc kỳ Việt Nam Cộng Ḥa tại kỳ đài.

Ngày 1 tháng 1/1969, Thiếu Tá Đính là một trong ba tiểu đoàn trưởng Bộ Binh đầu tiên của Sư Đoàn 1 và của Quân Lực VNCH được thăng cấp trung tá, sau đó được đề cử giữ chức Trưởng Pḥng 3 Bộ Chỉ Huy Tiền Phương Sư Đoàn 1 BB (chỉ huy trưởng Bộ Chỉ Huy Tiền Phương lúc đó là Đại Tá Vũ Văn Giai).

Giữa năm 1970, Trung Tá Phạm Văn Đính được bổ nhiệm làm Trung Đoàn Phó Trung Đoàn 54 BB, và đến tháng 10/1971 được đề cử làm Chỉ Huy Trưởng Trung Đoàn 56 tân lập khi mới 28 tuổi. Là một sĩ quan có nhiều chiến công trong các trận đụng độ với Cộng quân tại chiến trường Quảng Trị-Thừa Thiên từ 1964 đến 1971, qua các chức vụ trung đội trưởng, đại đội trưởng, tiểu đoàn trưởng, rồi trung đoàn trưởng, nên sự kiện tại căn cứ Carroll của Trung Tá Đính là một điều mà chính tướng Giai không thể tin đó là sự thật.

Như đă tŕnh bày trong bài viết về trận chiến ở căn cứ Carroll, theo tài liệu của cựu Đại Tá Turkley (Cố Vấn Sư Đoàn TQLC) có mặt tại Quảng Trị khi trận chiến xảy ra, trước giờ căn cứ thất thủ, Trung Tá Phạm Văn Đính đă họp với các sĩ quan thuộc quyền, sau đó đă mời cố vấn trưởng vào thông báo nội dung buổi họp và yêu cầu cố vấn trưởng cùng tự sát với ḿnh để khỏi nhục nhưng vị cố vấn này không đồng ư và đă di tản.

Khi trực thăng bốc toán cố vấn đi th́ vừa lúc đó, chiến xa Cộng quân tràn vào, một lá cờ trắng đă treo ở trước cổng Bộ Chỉ Huy. Nhận định về trường hợp của Thiếu Tá Phạm Văn Đính, cựu Trung Tướng Ngô Quang Trưởng đă viết trong hồi kư như sau: Sư đoàn đă không yểm trợ cho Trung Tá Đính đầy đủ và Quân Đoàn đă quên ông. Thiếu Tá Đính muốn được triệt thoái khỏi căn cứ bao vây nhưng tướng Giai không chấp thuận. Nhận thấy không c̣n hy vọng và muốn bảo vệ tính mạng của binh sĩ của ḿnh càng nhiều càng tốt, Trung Tá Đính họp tất cả sĩ quan bộ chỉ huy, các đơn vị trưởng trực thuộc và tuyên bố ư định ngưng chiến đấu. Ông ra lệnh sĩ quan Ban 2 đem một miếng vải trắng đến cổng trại và treo ở đó.

Tiếp đó, việc liên lạc vô tuyến với Cộng quân đă được thực hiện và các thỏa thuận về buông súng tiến hành: 1,500 binh sĩ VNCH bị Bắc quân bắt giữ, cùng với 22 khẩu đại bác, trong đó có pháo đội 175 ly và một pháo đội 105 ly của TQLC tăng phái, cùng một số đại bác pḥng không 50 ly bốn ṇng và 40 ly hai ṇng. Trung Đoàn 56 BB vĩnh biệt Tân Lâm, để sau đó trung đoàn được tái lập ở gần Mỹ Chánh.